Swali: Kwa kiwango gani mume anaweza kumuelekeza mke wake afanye jambo fulani? Na je, anaweza kutumia nguvu ili kumlazimisha afanye kitu, hata kama ni jambo dogo ?
Jibu: Alhamdulillah.
Mwenyezi Mungu amewaamuru wanaume kuishi na wake zao kwa wema, hata kama wanawachukia. Amesema Mwenyezi Mungu katika Qur’ani:
{وَعَاشِرُوهُنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِۚ فَإِن كَرِهۡتُمُوهُنَّ فَعَسَىٰٓ أَن تَكۡرَهُواْ شَيۡـٔٗا وَيَجۡعَلَ ٱللَّهُ فِيهِ خَيۡرٗا كَثِيرٗا}
“Na kaeni nao kwa wema, na ikiwa mmewachukia, basi huenda mkakichukia kitu, na Mwenyezi Mungu ametia kheri nyingi ndani yake.” (An-Nisa: 19)
Imamu At-Tabari, (Rehema za Mwenyezi Mungu zimshukie,) amesema: “Kaeni nao kwa wema, hata kama mnawachukia, kwa sababu huenda mkachukia na Mwenyezi Mungu akawapa kheri nyingi kupitia wao, kama vile kupata mtoto anayewaruzuku kutoka kwao, au Mwenyezi Mungu akaweka ndani ya mioyo yenu huruma kwao baada ya kuwachukia.” Imenukuliwa kutoka katika “Tafsiri ya At-Tabari” (8/122).
Huruma, upole, na wema ni tabia za waumini wanaomuiga Mtume wao, rehema na amani za Mwenyezi Mungu zimshukie, ambaye alielezewa na Mola wake kuwa:
{لَقَدۡ جَآءَكُمۡ رَسُولٞ مِّنۡ أَنفُسِكُمۡ عَزِيزٌ عَلَيۡهِ مَا عَنِتُّمۡ حَرِيصٌ عَلَيۡكُم بِٱلۡمُؤۡمِنِينَ رَءُوفٞ رَّحِيمٞ}
“Hakika amekwisha kujieni Mtume kutokana na nyinyi wenyewe; yanamhuzunisha yanayo kutaabisheni; anakuhangaikieni sana. Kwa Waumini ni mpole na mwenye huruma.” (At-Tawba: 128)
Imepokelewa katika Sahihi Muslim (2594) kutoka kwa Aisha, radhi za Mwenyezi Mungu zimshukie, kwamba Mtume ﷺ alisema:
[ إن الرفق لايكون في شيئ إلا زانه ولا ينزع من شيئ إلا شانه ]
“Hakika upole hauwi katika kitu chochote isipokuwa hukifanya kuwa kizuri, na hauondolewi kutoka kwa kitu chochote isipokuwa hukifanya kuwa kibaya.”
Na imesimuliwa pia katika Sahihi Muslim (17) kwamba Mtume ﷺ alimwambia Al-Ashajj Abdul Qais:
[ إن فيك خصلتين يحبهما الله: الحلم، والأناة ]
“Hakika una tabia mbili ambazo Mwenyezi Mungu anazipenda: upole na subira.”
Pia, wakati Mwenyezi Mungu alipowatuma mitume wake, Musa na Haruni, kwa Firauni, aliwaamuru wazungumze naye kwa upole, kama ilivyoelezwa katika Qur’ani:
{فَقُولَا لَهُۥ قَوۡلٗا لَّيِّنٗا لَّعَلَّهُۥ يَتَذَكَّرُ أَوۡ يَخۡشَىٰ}
“Mwambieni maneno laini, huenda akazingatia au akaogopa.” (Taha: 43-44)
Uislamu ni dini yenye urahisi na huruma ambayo ilitumwa na Mtume ﷺ. Upole na huruma ni sehemu ya Uislamu, na miongoni mwa watu wanaostahili zaidi huruma hiyo ni mke, ambaye Mwenyezi Mungu ameamuru aamiliwe kwa wema. Upole ni sehemu ya wema.
Kwa hivyo, tunajifunza kuwa mume anapomuelekeza mke wake, inapaswa iwe kwa huruma na upole, na kwa njia inayolinda asili ya uhusiano wa ndoa, ambao Mwenyezi Mungu ameuweka juu ya msingi wa mapenzi na huruma.
Hata hivyo, ikiwa mke amepuuza haki ya Mwenyezi Mungu au haki ya mume wake, na akaendelea kukaidi licha ya nasaha za mume, basi atachukuliwa kuwa ni mkaidi (nashiza). Katika hali hiyo, mume anaweza kushughulika naye kwa mujibu wa sheria za Mwenyezi Mungu zinazohusu nashiza, ambazo zinajumuisha mawaidha, kutengwa kitandani, na kumpiga kwa upole bila kumuumiza.
Aidha, mke anapaswa kujua kwamba kwa ukaidi wake, anapoteza haki yake ya matumizi na haki nyinginezo za kisheria ambazo Mwenyezi Mungu amempa kutoka kwa mume wake.
Ikiwa mke anafanya jambo dhahiri lililo haramu, na mume anaweza kuliondoa, hata kwa kutumia nguvu, basi inafaa afanye hivyo, mradi tu hilo halileti madhara makubwa zaidi.
Kwa mfano, ikiwa mke anatoka nje akiwa hana hijabu, na mume anaweza kumlazimisha kuvaa hijabu, hata kwa kutumia nguvu, inafaa afanye hivyo, mradi haleti madhara makubwa zaidi. Kukataza maovu ni faradhi kwa ujumla, na wakati mwingine inaweza kuwa ni wajibu kwa baadhi ya watu.
Sheikh Abdul Aziz bin Baz, (Rehema za Mwenyezi Mungu zimshukie, ) amesema:
“Inaweza kuwa amri ya mema na kukataza maovu ni faradhi ya mtu binafsi, kama mtu anaona maovu na hakuna mwingine wa kuyakataza, na yeye ana uwezo wa kuyakataza, basi inakuwa ni wajibu kwake kuyakataza.”** Imetolewa kutoka katika “Fatawa za Sheikh bin Baz” (3/212).
Ama kuhusu mambo madogo, ambayo yametajwa katika swali kama “ya kijinga”, haifai kuwa ni chanzo cha mzozo kati ya mume na mke. Bali, inafaa kupuuza mambo hayo ili maisha ya ndoa yawe na utulivu.
Ikiwa kila mmoja wa wanandoa ataibua mzozo kutokana na mambo kama hayo, basi maisha yatakuwa magumu. Inafahamika kuwa tofauti ni lazima itokee kati ya wanandoa katika mambo mengi, na mwenye busara ni yule anayepuuza na kupunguza migogoro kadri awezavyo.
Tunamuomba Mwenyezi Mungu azirekebishe hali za Waislamu.
Na Mwenyezi Mungu ndiye Mjuzi Zaidi.